تأثیر آمایۀ ذهنی بر عملکرد حل مسأله: تلۀ خبرگی

هدف: سرعت عمل خبرگان در حل مسأله، در برخي شرايط مي‌تواند آنها را به شکلي انعطاف‌ناپذير بر راه‌حل اوليه تثبيت کند و بر عملکرد آنها در حل مسايل بعدي تأثير منفي بگذارد. هدف پژوهش حاضر، بررسي مقايسهاي تأثير ايجاد آماية ذهني بر عملکرد حل مسألة دانشجويان خبره و مبتدي است. روش: در اين پژوهش، با استفاده از طرح عاملي 3×2 (2 سطح خبرگي × 3 نوع آمايه)، عملکرد 48 دانشجوي خبره و مبتدي دانشگاه زنجان، در زمينة حل مسايل آب و ظرف لاچينز مطالعه شد. يافتهها: بر اساس تحليل واريانس عاملي دادهها، نتايج اين پژوهش نشان داد که اولاً، آزمودنيهاي خبره بيش از آزمودنيهاي مبتدي دچار آماية ذهني شده، بر راه‌حل اولية مسايل تثبيت شدند. دوم، عملکرد آزمودني‌هاي خبره در مسايل غيرآمايهاي بهتر از عملکرد آزمودنيهاي مبتدي بود. و سوم اين که، عملکرد آزمودني‌هايي که دچار آماية ذهني شده بودند، در مقايسه با آزمودنيهايي که دچار اين آمايه نشده بودند، ضعيفتر بود. نتيجهگيري: در برخي شرايط، مثلا ًهنگامي که فرد مسأله‌گشا مي‌بايست راه‌حلي غيرمعمول بيابد، خبرگي در حل مسأله ميتواند آسيبپذيري وي را در مقابل آماية ذهني افزايش دهد و باعث بدتر شدن عملکرد او (در مقايسه با افراد مبتدي) شود.