ایرانیان در ایجاد و اداره بیمارستان‌ها پیشرو ملت‌های متمدن بوده‌اند و در واقع بیمارستان در عالم اسلام و جهان پیشرفته از طریق ایران شناخته شده است. در نمونه‌هایی از این مراکز که عناوین «بیمارستان»، «دیوانه­ستان»، «مارستان»، «دارالمجانین» و «تیمارستان» به خود گرفته بودند، بیماران روانی نگهداری می‌شدند و تحت درمان قرار می‌گرفتند. اسناد و شواهد تاریخی بیانگر برخورداری حداقلی این مراکز از امکانات در مقایسه با سایر مؤسسات درمانی است. در دوره معاصر، وقوع اتفاقات تلخ و ناگوار گوناگون در گوشه و کنار شهر تهران توسط بیماران روانی، منجر به تأسیس اولین بیمارستان روانپزشکی با نام «دارالمجانین» در باغ اکبرآباد واقع در خیابان سینا گردید. بدین ترتیب بیماران پس از جمع‌آوری از سطح شهر، در اطاقک‌های بسیار کوچک و در وضعیتی نامساعد نگهداری می‌شدند. به دنبال تأسیس دانشکده پزشکی و ایجاد کرسی بیماری‌های روانی در سال ۱۳۱۹ در دانشگاه تهران، کار آموزش دانشجویان نیز در این مؤسسه صورت می‌گرفت. شهرداری در سال ۱۳۲۴ باغ روزبه (محل کنونی بیمارستان روزبه) را نیز جهت توسعه دارالمجانین به مکانی برای نگهداری بیماران روانی اختصاص داد و این دو مکان یعنی باغ اکبرآباد و باغ روزبه تا سال ۱۳۳۸ یعنی زمان انتقال آنها به امین‌آباد، به فعالیت خود ادامه دادند. پس از انتقال به امین‌آباد، اقدامات زیادی در جهت توسعه بیمارستان و ارائه خدمات نوین روانپزشکی از جمله توان‌بخشی بیماران روانی صورت پذیرفت. در سال ۱۳۴۰ در جهت ایجاد تغییر نگرش مردم به بیماری‌های روانی، نام دارالمجانین و تیمارستان به «بیمارستان روانپزشکی رازی» تغییر یافت. تا زمان تأسیس وزارت بهداری و بهزیستی در سال ۱۳۵۵، این مرکز به صورت پیوسته به جز چند ماه زیرمجموعه اداره شهربانی یا شهرداری بوده است. از سال ۱۳۷۳ پس از تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی، این بیمارستان به عنوان زیرمجموعه دانشگاه به بسط و گسترش خدمات متنوع درمانی و توان‌بخشی پرداخت و از سال ۱۳۷۶ با استقرار گروه روانپزشکی دانشگاه در بیمارستان، فعالیت‌های آموزشی، درمانی و پژوهشی در حوزه روانپزشکی به شکل جدیدی ارائه می‌گردد.

هدف مطالعه کنونی بررسی ویژگی‏های روانسنجی نسخه کوتاه مقیاس باورها و نگرش‏های ناکارآمد خواب در دانشجویان بود. روش: این پژوهش از نوع مطالعات توصیفی- مقطعی است. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران و محل اجرای پژوهش، دانشکده‏های دانشگاه علوم پزشکی تهران بود. 400 دانشجو (234 زن؛ 166 مرد؛ با میانگین سنی 06/4±18/22) با استفاده از روش نمونه‏گیری خوشه‏ای چند مرحله‏ای انتخاب شدند. ابزارهای ارزیابی، مقیاس افسردگی- اضطراب- استرس (21-DASS)، مقیاس باورها و نگرش‏های ناکارآمد خواب (10-DBAS) و شاخص کیفیت خواب پیتزبورگ (PSQI) بود. جهت تعیین پایایی مقیاس از روش آلفای کرونباخ و آزمون- بازآزمون استفاده شد. اعتبار سازه مقیاس با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی ارزیابی شد. یافته‏ها: یافته‏های آماری نشان داد که DBAS-10 از همسانی درونی (آلفای کرونباخ= 84/0) و پایایی آزمون- بازآزمون (83/0r=) قابل قبولی برخوردار است. نمرات کلی DBAS-10 همبستگی معناداری با PSQI (45/0r=) و خرده‏مقیاس‏های افسردگی (25/0r=)، اضطراب (35/0r=) و استرسِ (25/0r=) DASS-21داشت. تحلیل عاملی، دو زیر مقیاس معنادار را برای DBAS-10 شناسایی کرد. نتیجه‌گیری: DBAS-10 از پایایی و اعتبار مطلوبی در جمعیت دانشجویی برخوردار است.

هدف مطالعه حاضر تعیین پایایی و روایی نسخه فارسی فرم کوتاه شاخص عزت نفس جنسی زنان (SSEI-W-SF) بود. روش: 510 زن متأهل، با روش نمونه‌گیری در دسترس، از اماکن عمومی شهر مشهد انتخاب و با استفاده از نسخه فارسی فرم کوتاه شاخص عزت نفس جنسی زنان (SSEI-W-SF)، فرم 21 سؤالی مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس (DASS-21)، پرسشنامه تجدیدنظرشده احساس گناه جنسی موشر (RMGI)، پرسشنامه­ تجدیدنظرشده‌ عزت نفس کوپرسمیت (RCSEI)، و شاخص عملکرد جنسی زنان (FSFI) بررسی شدند. داده­ها با استفاده از تحلیل عاملی با روش مؤلفه‌های اصلی و محاسبه ضرایب آلفای کرونباخ و همبستگی پیرسون تحلیل شدند. یافته‌ها: ضریب همسانی درونی گویه­ها در کل نمونه ٨٨/٠ بود. ضرایب همبستگی بین هر یک از گویه­های مقیاس با نمره کل مقیاس بین ٥٤/٠ تا ۷۲/٠ (در تمام موارد: 001/0>p) بودند. در تحلیل عاملی اکتشافی، پنج عامل تجربه و مهارت، کنترل، جذابیت، قضاوت اخلاقی و انطباق به‌دست آمد که جمعاً 37/50 درصد واریانس را تبیین می­کردند. ضریب پایایی بازآزمایی برای کل مقیاس 91/0 و برای پنج خرده­مقیاس آن در دامنه 82/0 تا 94/0 بود. همچنین بین SSEI-W-SF و مقیاس عزت نفس کوپرسمیت (۳١/٠=r ، 05/0‍p<) و شاخص عملکرد جنسی زنان (۳١/٠=r ، 05/0‍p<) رابطه­ معنادار مثبتی دیده شد که نشانگر روایی همگرای این مقیاس است. روایی واگرای این شاخص نیز با خرده‌مقیاس افسردگی مقیاس DASS-21 تأیید شد (29/0-=r، 05/0‍p<). نتیجه‌گیری: با توجه به پایایی و روایی مناسب SSEI-W-SF، می­توان از آن برای فعالیت­های بالینی و پژوهشی استفاده کرد.

هدف پژوهش حاضر بررسی روایی و پایایی نسخه فارسی مقیاس ارزیابی اختلال بیش‌فعالی / کم‌توجهی بزرگسالی کانرز (نسخه غربالگری- خودگزارشی) بود. روش: نسخه فارسی این مقیاس به روش ترجمه و ترجمه وارون تنظیم شد و پس از حصول اطمینان از صحت ترجمه، روایی ظاهری و محتوایی مقیاس ترجمه‌شده توسط چهار نفر از روانپزشکان کودک و نوجوان تأیید شد. سپس 100 نفر از والدین کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی / کم‌توجهی (ADHD) با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. مصاحبه بالینی با این افراد توسط یک روانپزشک کودک و نوجوان انجام شد. نتایج مصاحبه برای تشخیص ابتلا یا عدم ابتلا به ADHD بزرگسالی، بر اساس معیارهای یوتا، با نتایج نسخه فارسی مقیاس ارزیابی اختلال بیش‌فعالی/ کم‌توجهی بزرگسالی کانرز مقایسه و روایی معیار محاسبه شد. برای ارزیابی پایایی بازآزمایی، 30 نفر از این افراد، سه هفته بعد این مقیاس را دوباره تکمیل کردند. برای تحلیل داده‌ها از ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن استفاده شد. یافته‌ها: میانگین سنی (±انحراف معیار) جمعیت مورد مطالعه 5±36 سال بود که 67 درصد آنها زن بودند. در سنجش بازآزمایی، ضرایب همبستگی درون خوشه (ICC) برای تمام خرده‌مقیاس‌های این مقیاس بالاتر از 7/0 بود. ضریب آلفای کرونباخ نیز برای تمام خرده‌مقیاس‌ها بالاتر از 8/0 بود. ماتریس همبستگی پیرسون خرده‌مقیاس‌ها معنی‌دار بود (01/0p<). همین‌طور ماتریس همبستگی گویه‌ها با یکدیگر مناسب بود. بر اساس مصاحبه بالینی روانپزشکان، 27 نفر از والدین تشخیص ADHD بزرگسالی گرفتند. در ارزیابی روایی معیار، حساسیت و ویژگی نقطه برش(نمره T) 65، به‌ترتیب، 59 و 92 درصد بود و با تغییر نقطه برش از 65 به 55، به‌ترتیب 89 و 68 درصد به‌دست آمد. نتیجه‌گیری: با تغییر نقطه برش از 65 به 55، مقیاس ارزیابی اختلال بیش‌فعالی / کم‌توجهی بزرگسالی کانرز (فرم غربالگری- خودگزارشی) روایی و پایایی نسبتاً مناسبی در جامعه ایرانی دارد، اما ویژگی تشخیصی آن مطلوب نیست.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش پیش‌بینی‌کنندگی بی‌نظمی هیجانی، باورهای فراشناختی، عدم تحمل بلاتکلیفی و اجتناب تجربه‌گرایانه در افکار تکرارشونده منفی بود. روش: در پژوهش همبستگی حاضر 510 دانشجوی دانشگاه تهران به روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و به پرسشنامه افکار تکرارشونده منفی (RNTQ)، مقیاس مشکل در تنظیم هیجانی (DERS)، پرسشنامه فراشناختی (MCQ)، مقیاس عدم تحمل بلاتکلیفی (IUS) و پرسشنامه اجتناب تجربه‌گرایانه چندبعدی (MEAQ) پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه انجام شد. یافته‌ها: تمام متغیرهای پژوهش به‌طور معنی‌داری با افکار تکرارشونده رابطه داشتند (001/0p<). تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد مدل پیش‌بینی افکار تکرارشونده منفی به‌ترتیب شامل بی‌نظمی هیجانی، اجتناب تجربه‌گرایانه، باورهای فراشناختی و عدم تحمل بلاتکلیفی بود. این متغیرها به‌طور کلی قادر به پیش‌بینی حدود 78 درصد واریانس افکار تکرارشونده منفی بودند. نتیجه گیری: افکار تکرارشونده منفی یک سازه فراتشخیصی چندبعدی است که سازوکارهای شناختی، رفتاری، هیجانی و فراشناختی دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر شن‌بازی‌درمانی بر رشد شناخت اجتماعی کودکان دچار عقب‌ماندگی ذهنی آموزش‌پذیر اجرا شد. روش: پژوهش آزمایشی حاضر از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بود. برای اندازه‌گیری متغیر وابسته، یعنی شناخت اجتماعی، از آزمون شناختی تشخیصی کی (KCDT) در هر دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون استفاده شد. نمونه به‌صورت تصادفی انتخاب شد که دربرگیرنده 16 نفر در گروه آزمایش (8 دختر و 8 پسر) و 16 نفر در گروه کنترل (8 دختر و 8 پسر) بود. سپس روش شن‌بازی‌درمانی به مدت 12 جلسه روی گروه آزمایش اجرا و در پایان پس‌آزمون از هر دو گروه آزمایش و کنترل گرفته شد. داده‌ها به روش تحلیل کوواریانس تک‌متغیره تحلیل شد. یافته ها: میانگین نمره شناخت اجتماعی در گروه آزمایش 07/1 و در گروه کنترل 06/0 افزایش داشت. میان میانگین نمره پس‌آزمون آزمودنی‌های گروه‌های آزمایش و کنترل در آزمون شناخت اجتماعی تفاوت وجود داشت (001/0p<). نتیجه گیری: شن‌بازی‌درمانی می‌تواند شناخت اجتماعی کودکان آموزش‌پذیر دچار عقب‌ماندگی ذهنی را افزایش دهد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه دختران فراری و غیرفراری در ابعاد دلبستگی، تنظیم هیجانی و شیوه‌های مقابله انجام شد. روش: نمونه پژوهش شامل 90 نفر (45 دختر فراری و 45 نفر گروه کنترل) بود که به‌صورت در دسترس انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان به پرسش‌نامه دلبستگی به والدین و همسالان (IPPA)، مقیاس مشکل در تنظیم هیجانی (DERS) و مقیاس مقابله نوجوانان (ACS) پاسخ دادند. داده‌ها با آزمون t مستقل و همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: دختران فراری در ابعاد دلبستگی و تنظیم هیجانی با گروه کنترل تفاوت معنی‌دار داشتند (01/0p<). همچنین در شیوه‌های مقابله، در خرده‌مقیاس‌های حل مسأله کارآمد و کنارآمدن نابارور میان دو گروه تفاوت معنی‌دار وجود داشت (01/0p<). نتیجه‌گیری: یافته‌ها بر اهمیت ابعاد دلبستگی، تنظیم هیجانی و شیوه‌های مقابله در پدیده فرار دختران از منزل تأکید دارد.

هدف پژوهش حاضر بررسی فراوانی و عوامل خطر مرتبط با کودک‌آزاری در مراجعان به مراکز بهداشتی- درمانی شهری بندرعباس بود. روش: محل انجام طرح، مراکز بهداشتی- درمانی و پایگاه‌های شهری بندرعباس و وظایف کارکنان مراکز در این مرحله از طرح، شناسایی موارد کودک‌آزاری در مرکز بود. تمام کارکنان در کارگاه‌های آموزشی، جهت آشنایی با انواع کودک‌آزاری شرکت کردند. مراجعان در زمان ارجاع برای مراقبت‌های معمول، از نظر کودک‌آزاری نیز معاینه می‌شدند و اگر نشانه‌های مشکوکی از این پدیده دیده می‌شد، موارد در فرم‌های مربوط ثبت می‌شد. پژوهش حاضر، مرحله اول از طرحی بزرگ‌تر، با هدف بررسی ضرورت ادغام برنامه پیشگیری از کودک‌آزاری در خدمات بهداشتی اولیه، و شامل شناسایی موارد کودک‌آزاری در مراکز بهداشتی- درمانی و عوامل خطر مرتبط بود. یافته‌ها: 110 مورد مسامحه و 19 مورد آزار فیزیکی در میان کودکان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی- درمانی شناسایی شد. بیش‌فعالی و اضطراب از عوامل مرتبط کودک‌آزاری مربوط به کودکان، بی‌سوادی و افسردگی از عوامل مربوط به مادران، و بی‌سوادی، اعتیاد و بیکاری از عوامل مربوط به پدران بود. مسامحه با احتمال بیشتری در دختران، کودکان زیر دو سال و کودکان دارای پدران جوان رخ داده بود و آزار جسمی بیشتر در پسران و کودکان بالای چهار سال و کمتر در بین کودکان دارای مادران دارای تحصیلات دانشگاهی و پدران جوان دیده شد. نتیجه‌گیری: کودک‌آزاری ناشی از عوامل مختلف مرتبط با کودک و والدین است. شناسایی این عوامل خطر، در برنامه‌ریزی مداخله‌های مناسب برای کاهش کودک‌آزاری مفید است. مراکز بهداشتی- درمانی، به‌دلیل مراجعه ماهانه و منظم خانواده‌ها، محل مناسبی برای شناسایی موارد کودک‌آزاری هستند.

مطالعه حاضر با هدف تعیین اولویت‌های سلامت روان کشور و به سفارش شبکه تحقیقات سلامت روان کشور انجام شد. مهم‌ترین فایده اولویت‌بندی، سرمایه‌گذاری و بودجه‌بندی اثربخش در مورد معضلات سلامت روان است. با اولویت‌بندی دقیق، هزینه- اثربخشی مداخلات افزایش می‌یابد و از هدر رفتن منابع ملی جلوگیری می‌شود. روش: متخصصان از رشته‌های گوناگون مرتبط، برنامه‌ریزان و مسئولان، مدیران اجرایی و ارائه‌کنندگان خدمات در این امر مشارکت داشتند. در مرحله اول، از طریق مرور منابع و بارش فکری، فهرست جامعی از موضوعات بهداشت روان کشور تهیه و ‌حیطه‌بندی شد. در مرحله دوم، شاخص‌های اولویت‌بندی موضوعات به تفکیک هر حیطه و ضریب تأثیر هر یک تعیین شد. در مرحله سوم، با استفاده از روش گروه اسمی، تعداد 50 موضوع به‌دست‌آمده غربال و 25 موضوع انتخاب شد. این 25 موضوع به زیرموضوع‌هایی تقسیم شد و سپس فرد یا افرادی که در آن موضوع صاحب‌نظر بودند، شواهد داخلی و در صورت نیاز، شواهد خارجی مربوط به شاخص‌های تعیین‌شده برای هر زیرموضوع را مرور و ارائه کردند. با استفاده از شواهد موجود، دوباره با استفاده از روش گروه اسمی، رتبه‌بندی موضوعات در هر حیطه و بر اساس شاخص‌های اولویت‌بندی انجام شد. یافته‌ها: در نهایت، 25 موضوع انتخاب شد. 10 موضوع اول منتخب به‌عنوان اولویت‌های ملی سلامت روان، عبارت بود از: سه موضوع از میان اختلالات روانـپزشکی، شامل اعتیاد، افسردگی و خودکشی؛ دو موضوع از میان مشکلات و عوامل تعیین‌کننده سلامت روان، شامل خشونت خانگی و رفتارهای پرخاشگرانه، فشار روانی و بلایا؛ سه موضوع از میان سیاست‌ها و نظام ارائه خدمات سلامت روان و سوء مصرف مواد، شامل ادغام خدمات سلامت روان و اعتیاد در مراقبت‌های بهداشتی اولیه، خدمات بهداشت روان شهری و خدمات فوریتی روانپزشکی؛ و دو گروه از میان جمعیت‌های خاص، شامل کودکان و نوجوانان و زنان آسیب‌پذیر. نتیجه‌گیری: وجود سند اولویت‌های سلامت روان که مورد پذیرش افراد صاحب نفوذ این حیطه باشد، موجب حمایت و ارتقای هرچه بیشتر سیاست‌ها و برنامه-های سلامت روان کشور در جهت اولویت‌های تعیین‌شده می‌شود.

شهر تاریخی اصفهان، بسیاری از کهن‌ترین یادواره‌های دانش و هنر و فرهنگ ایران و جهان را در خود دارد. مقاله حاضر حاصل مطالعه‌ای است غیرسیستماتیک و می‌کوشد خلاصه‌ای از مستندات موجود در ادبیات تاریخ طب این شهر را از آغاز نخستین جنبش‌های اجتماعی و علمی در مراقبت از بیماران مبتلا به اختلالات روانپزشکی تا امروز که شاهد رویش و گسترش علم روانپزشکی و شاخه‌های تخصصی آن به عنوان بخش ویژه‌ای از علم طب در شهر اصفهان هستیم روایت کند.

هدف پژوهش حاضر، مقایسه واکنش­های سوگ ناشی از فوت خویشاوندان درجه یک (فرزند، همسر، پدر و مادر، خواهر و برادر) و بررسی تعامل آن با منتظره/ غیرمنتظره بودن مرگ متوفی بود. ­روش: از بین افرادی که پس از فوت یکی از خویشاوندان درجه یک، دچار سوگ شده بودند، 180 نفر (77 مرد و 103 زن) به روش هدف‌مند انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان پرسش‌نامه تجربه سوگ (GEQ) را تکمیل کردند. داده‌ها به روش تحلیل واریانس چندمتغیری (MANOVA) تحلیل شد. یافته­ ها: اثر سوگ غیرمنتظره نسبت به سوگ مورد انتظار، از نظر جست‌وجوی تبیین (001/0p<) تفاوت معنی‌دار داشت و نسبت خویشاوندی (001/0p<) در برخی ابعاد واکنش سوگ تفاوت معنی­دار ایجاد می‌کرد؛ بدین ترتیب که‌ سوگ ناشی از فوت فرزند در ابعاد واکنش­های بدنی، جست‌وجوی تبیین و احساس ترک شدن، شدیدتر از سوگ سایر خویشاوندان؛ و سوگ همسر از نظر احساس ترک شدن بالاتر از سوگ ناشی از فوت همشیرها و والدین بود. سوگ همشیرها از نظر جست‌وجوی تبیین بالاتر از سوگ ناشی از فوت والدین و سوگ ناشی از فوت مادر در این مؤلفه، بالاتر از سوگ ناشی از فوت پدر بود. نتیجه ­گیری: یافته‌های به‌دست آمده، با روشن کردن تفاوت شدت واکنش­های سوگ ناشی از فوت خویشاوندان می­تواند اشاراتی برای درمان سوگ داشته باشد

هدف این مطالعه بررسی صحت قدرت پیش‌بینی‌کنندگی متغیرهای شناختی- اجتماعی رضایت از زندگی در دانشجویان بود. روش: در این پژوهش توصیفی- تحلیلی 460 نفر (243 دختر و 217 پسر) از دانشجویان دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه ارومیه با استفاده از روش نمونه‌گیری چند مرحله‌ای انتخاب و در مطالعه شرکت کردند. در این مطالعه متغیرهای منابع و حمایت‌های محیطی، عاطفه مثبت، انتظارات خودکارآمدی، انتظارات پیامد، پیشروی هدف و رضایت تحصیلی متغیر پیش‌بین و رضایت از زندگی متغیر ملاک بودند که آزمون‌های هر یک اجرا شدند. داده‌ها با روش مدل معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل (Linear Structural Relations) تحلیل شدند. یافته‌ها: نتایج نشان دادند برازش مناسبی با مدل نظری شناختی- اجتماعی وجود داشته و متغیرهای مورد نظر این مدل پیش‌بینی‌کننده‌های مناسبی برای رضایت از زندگی در نمونه بود. از بین پیش‌بینی‌کننده‌ها، منابع و حمایت‌های محیطی نیرومندترین پیش‌بینی‌کننده و بالاترین ضریب مسیر به رضایت از زندگی تعلق داشت. نتیجه‌گیری: نتایج از ساختار نظری مدل شناختی اجتماعی رضایت از زندگی و صحت پیش‌بینی‌کننده‌های آن حمایت کردند. تمام مسیرهای علّی به طرف رضایت از زندگی مثبت و معنی دار بوده و متغیرهای شناختی- اجتماعی قادرند رضایت از زندگی در دانشجویان را تبیین و پیش‌بینی‌کنند.